DE KEEPERSTRAINER I TEKST: ANDRE KRUL I BEELD: BERT DELLEMAN
Naast kampioen Spakenburg was er in de Tweede Divisie afgelopen seizoen nog een team dat opviel. De Treffers speelde, tegen de clubtraditie in, fris en aanvallend voetbal. Niet inzakken, maar hoog druk zetten was het devies. En geen ballen naar voren schieten, maar verzorgd opbouwen. Wat betekende deze metamorfose voor de rol van doelman Niels Kornelis? En hoe verliep de samenwerking binnen de trainersstaf? In gesprek met hoofdcoach Frank Van Kouwen en keeperstrainer Don Bosman gaan we op zoek naar de antwoorden.
Nooit sprankelend
Sinds de invoering van de Tweede Divisie in 2016 is De Treffers een vaste waarde in de competitie. Maar in al deze jaren was het voetbal van de Groesbekers nooit echt sprankelend. Twee jaar geleden kwam daar plots verandering in. Onder leiding van de nieuwe trainer Lee-Roy Echteld transformeerde De Treffers in een team dat speelde om te winnen in plaats van ‘vooral niet’ te verliezen. In de winterstop van afgelopen seizoen nam assistent-trainer Frank van Kouwen het stokje over en zette het werk van zijn voorganger voort. Keeperstrainer Don Bosman was op dat moment al bijna vier seizoenen werkzaam op Sportpark Zuid.
Andere koers onder Lee-Roy Echteld
Jan de Jonge en François Gesthuizen waren de voorgangers van Lee-Roy Echteld. Onder hen speelde De Treffers een stuk compacter en behoudender. In het seizoen 2021-2022 bleef de Groesbeekse club net aan in de competitie. In Echtelds eerste seizoen eindigde het op de vijfde plaats, terwijl afgelopen jaargang tot de laatste wedstrijden werd meegedaan om het kampioenschap. Dit is knap, want er zijn clubs in de Tweede Divisie die met een veel groter budget werken.
Don Bosman: “Vanaf het moment dat Lee-Roy kwam zijn we een bepaalde weg ingeslagen. Hij wilde continu druk vooruit zetten. Dit betekende dat we met veel ruimte achter de laatste linie speelden. Ook werden de verdedigers en keeper gedwongen om van achteruit op te bouwen.” Dit kwam het spel van doelman Niels Kornelis (34), die aan zijn dertiende jaar bij De Treffers begonnen is, ten goede, zegt Bosman. “Twee jaar geleden werd Niels uitgeroepen tot beste speler van het seizoen. Afgelopen seizoen eindigde hij op de tweede plaats. Niels is eigenlijk onze beste opbouwer. Hij maakt steeds de beste keuzes, speelt ballen door de linies heen en heeft een fenomenale trap. Als voetballende keeper heeft hij net zoveel waarde voor het team dan als keepende keeper.”
Don Bosman: “Als voetballende keeper heeft Niels Kornelis net zoveel waarde voor het team dan als keepende keeper”
Angst regeerde nog
Ook bij het ruimte bespelen voelt Kornelis zich als een vis in het water. Het roept de vraag op of Echteld zijn tactiek had aangepast op de kwaliteiten van zijn keeper. Volgens Frank van Kouwen was dat niet het geval. “Lee-Roy heeft een heel duidelijke eigen visie, waar het hele team in mee moest. Hij stelde de jongens op die in zijn visie pasten en hierin mee wilden.” Bosman vult Van Kouwen aan: “Doordat Niels uitstekend in de visie van Lee-Roy paste, had hij als goalplayer een enorm positieve impact op het team.”
Verandering roept vaak weerstand op. Bij De Treffers was dat niet anders. Om het hoge druk zetten negentig minuten vol te houden is een goede conditie vereist. Daarom begon De Treffers vaker én langer te trainen. Wat ontzettend hielp is dat de eerste vijf competitiewedstrijden werden gewonnen. Van Kouwen: “In het begin merkten we dat er nog wat angst in het team zat. Als we 1-0 voor kwamen waren er spelers die dachten: oh nu staan we voor, dus nu moeten we terug. Terwijl Lee-Roy wilde dat we voor de 2-0 gingen en we vooruit bleven gaan. Want dat had ook de 1-0 opgeleverd. Doordat we zoveel wonnen, ervoer het team dat deze speelstijl, net als het harde trainen, iets opleverde.”
De ontwikkeling van Niels Kornelis
Doelman Kornelis nam volgens Don Bosman in de overgangsfase een stimulerende rol op zich. “Van nature is Niels een introvert persoon en zijn karakter kun je niet veranderen. Maar we hebben wel aangegeven dat we met zijn ervaring meer van hem verwachtten. Hij speelde al zo lang bij de club en zag nu dat onze aanpak resultaat opleverde. Lee-Roy maakte hem belangrijk en gaf hem veel vertrouwen. Dit zorgde ervoor dat Niels binnen en buiten het veld steeds meer leiderschap toonde en verantwoordelijkheid pakte. Niet voor niets werd hij ook onze tweede aanvoerder.”
Spelhervattingen
Nadat Lee-Roy Echteld in de winterstop overstapte naar Jong AZ, kwam Van Kouwen aan het roer te staan. Zijn visie sluit heel erg aan op die van de oud-spits van onder meer HFC Haarlem en SC Heerenveen en dus hield hij aan de speelwijze vast. Ook liet Van Kouwen de functie van Bosman intact. Dit houdt in dat de keeperstrainer verantwoordelijk is voor de keepers en de spelhervattingen. Bosman: “Ik doe zowel de aanvallende als verdedigende standaardsituaties. Van onze analist krijg ik door waar de gevaren bij de tegenstanders liggen. Wij verdedigen man to man en voor de wedstrijd maak ik de koppeltjes. Tijdens de wedstrijd en in de rust controleer ik, samen met Niels of de andere keeper die speelt, of de gemaakte afspraken worden nagekomen en of we mogelijk aanpassingen moeten doen.”
Wedstrijdecht trainen
Van Kouwen heeft het volledige vertrouwen in Bosman. “Voor de wedstrijd hangt Don de standaardsituaties op in de kleedkamer. Deze controleer ik soms als ik er voorbij loop, maar de verantwoordelijkheid ligt bij Don. De laatste goal uit een standaardsituatie kan ik me ook niet herinneren. Dat betekent dat het goed staat. Mochten er wel twee à drie ballen invliegen, dan kijk ik natuurlijk wel wat er niet goed gegaan is.”
Aanvallende varianten worden vaak op de donderdagtraining getraind. Bij veel clubs worden talloze corners en vrije trappen achter elkaar genomen. De Treffers doet het anders geeft Van Kouwen aan. “We doen partijvormen waarbij er met bijvoorbeeld een corner gestart wordt. Vervolgens laten we dertig seconden doorspelen, waardoor beide teams ook een omschakelmoment hebben. Wordt de corner slecht genomen, dan heeft het team gelijk een counter tegen. Voor het verdedigende team is dit ook interessant. Hebben die spelers de bal, dan kunnen ze direct scoren. Dit kan in de wedstrijd ook gebeuren, en daarom is het een stuk wedstrijdechter dan de corner direct opnieuw te laten nemen.”
Frank van Kouwen: “Wordt de corner slecht genomen, dan heeft het team gelijk een counter tegen”
Gewoon doen
De kwaliteiten van Niels Kornelis zijn al besproken. Een ontwikkelpunt is het uitkomen bij hoge ballen in drukke menigtes. Tijdens de spelhervattingen kan de doelman hierop trainen. Het trainersduo stemt echter geen trainingsvormen specifiek op hem af. Bosman: “Ik vind dat Niels met zijn lengte en postuur het team in penibele situaties moet ondersteunen. Daar heeft hij de afgelopen seizoenen een grote stap voorwaarts in gemaakt: in een kluwen van spelers kleunde hij er af en toe vol in. In nabesprekingen liet ik bepaalde situaties aan hem zien en spraken we erover. Ook kwam het in de geïsoleerde keeperstraining soms terug. Maar ontwikkeling is voor mij uiteindelijk vooral een kwestie van gewoon doen. Dan hoeft er niet per se veel op hoge ballen getraind te worden. Zeker niet omdat Niels de ingrediënten bezit die nodig zijn om ondersteunend te zijn.”
Niels Kornelis reddend in actie.
Gerichte partijvormen
In bepaalde oefenvormen (zie oefening 1 en oefening 2) komen voorzetten al in de training naar voren. Van Kouwen: “We doen regelmatig oefenvormen waarbij een speler vanuit het midden een breedtebal naar buiten geeft richting een buitenspeler. Deze geeft een flankbal op de inkomende aanvallers. Na de voorzet gaat het spel verder en spelen we nog één minuut 3:3 of 4:4. Vervolgens starten we dezelfde vorm van de andere kant.” In deze vorm is er onbewust al heel veel aandacht voor de ontwikkeling van meerdere spelers. Van Kouwen vervolgt zijn verhaal: “Ik bemoei me dan vooral met de veldspelers. Wanneer wordt de voorzet gegeven en hoe lopen de aanvallers in? En is de bezetting voor het doel goed?”
Don Bosman coacht de keepers in deze oefening. In grotere partijvormen is dat hetzelfde. “Ik let vooral op de positie van de doelman, waarbij ik de afstand bewaak tussen hem en de laatste linie.” Van Kouwen, zelf verdediger geweest bij onder meer VVV-Venlo en De Graafschap, richt zich dan op de verdediging. “Hoe staan we in de houding als de bal diep gaat? Wanneer gaan we achteruit lopen? Dat soort zaken geef ik aandacht.”
Communicatie
Uiteraard kunnen de rollen van de keeper en de verdediging niet los van elkaar gezien worden. Een goede communicatie tussen hoofdtrainer, keeperstrainer en assistent-trainers is een must. Don Bosman: “Ik vind dat wij met de trainersstaf een complementair geheel vormen. Op een veilige manier kunnen we dingen met elkaar delen. We zijn buiten en op het veld vrij om te zeggen wat we vinden. Wil ik wat kwijt, dan zal Frank niet zeggen: ‘Ho, dat mag jij niet, jij bent de keeperstrainer.’ Dat vind ik heel fijn.”
Zou Bosman bijvoorbeeld wél meer op voorzetten willen trainen, dan staat Van Kouwen daar helemaal voor open. “Het enige nadeel is dat we maar drie trainingsmomenten in de week hebben. Bij andere amateurclubs waar ik gewerkt heb hadden we zelfs maar twee momenten.” De integratie van de keepers komt bij De Treffers voornamelijk tot stand in oefenvormen zoals hiervoor beschreven. De doelmannen starten de training bijna altijd met Don Bosman. “Vooraf bespreken we altijd de inhoud van de training. Hoeveel tijd van de beschikbare tijd besteden we aan geïsoleerde training? Ik ben nog steeds van mening dat de keeperstraining erg belangrijk is. Keepers willen lekker ballen pakken, duiken en een goed gevoel krijgen.”
Don Bosman: “Ik ben nog steeds van mening dat de keeperstraining erg belangrijk is. Keepers willen lekker ballen pakken, duiken en een goed gevoel krijgen”
Leermoment
Net als bij de spelhervattingen, bemoeit Van Kouwen zich niet met de keeperstraining. “Als het team met de warming-up bezig is, kijk ik zeker wel bij de trainingen van Don, maar ik ga hem niet bevragen. Voor mij als coach kan het wel een leermoment zijn om daar meer bij betrokken te zijn.” Als de oefenmeester tijdens de wedstrijden aanmerkingen op het spel van de keeper heeft, gaat het voornamelijk om balbezitsituaties. “Acht van de tien keer gaat het over een opbouwmoment. Ik zal niet snel zeggen: ‘Zóóó, die bal pakt Niels mooi uit de hoek.’ Ik vind het veel mooier als hij een bal door de linies heen speelt.”
Vragen stellen
Van Kouwen vervolgt: “Voor mij gaat het er vooral om dat de keeper ballen tegenhoudt. Wanneer hij goed keept is er voor mij geen reden om vragen aan Don te stellen. Worden er veel fouten gemaakt, dan komt dat ongetwijfeld terug in het overleg dat we elke maandag hebben.” Van Kouwen erkent dat zijn keeperskennis op technisch niveau tot een maximum beperkt is. Hij gaat de keepers niet vertellen hoe ze een bal moeten vangen. Op tactisch gebied beoordeelt hij de keeper als één van de elf. “Wanneer onze rechtsback de bal heeft, heeft Niels weleens de neiging om zich ‘gesloten’ aan te bieden. Hierdoor kan hij de bal nog maar één kant opspelen. Zou hij meer openstaan, dan is ook de linkerkant bespeelbaar. Zulke dingen vallen mij wel op en die bespreek ik met Don.”
Frank van Kouwen: “Ik denk dat er best wat trainers zijn die niet de volledige aandacht aan de keeper schenken”
Cruciale positie
Frank van Kouwen is blij met een keeperspecialist als Don Bosman in zijn trainersstaf. “Als je voor de prijzen wilt spelen, heeft de keeper een cruciale positie binnen het team. Ik denk dat er best wat trainers zijn die niet de volledige aandacht aan de keeper schenken. Dat kan komen doordat veel trainers, net als ik, een achtergrond als voetballer hebben. Maar ook omdat je weet dat je in je staf iemand hebt die echt de expertise op keepersgebied heeft. Hierdoor laat je het keepersgedeelte misschien onbewust wat meer los en richt je je vooral op de andere posities. Maar als hoofdtrainer kun je natuurlijk niet om de samenwerking tussen de keeper en het team heen.”
Betrokkenheid is belangrijk
Van Van Kouwen kan in ieder geval niet gezegd worden dat hij zijn keepers links laat liggen. Hij bekijkt keeperstrainingen, spart met Bosman over de keepers en verdiept zich middels postcasts in het keepersvak. Maar het belangrijkste vindt De Treffers-trainer de relatie die hij met hen opbouwt. “Omdat je een keeperstrainer hebt, heb je als hoofdcoach misschien de neiging om het te vergeten, maar met alle drie de keepers wil ik een goede band hebben. Betrokkenheid vind ik heel belangrijk. Ik zit dan meer op de relatie, dan op het inhoudelijke. Vooral bij Niels, die al wat ouder is. Sowieso gaat het bij oudere spelers meer om het relationele aspect. Ik hoef hen natuurlijk niet meer te vertellen hoe ze een bal moeten pakken of passen. Bij jonge spelers gaat het daarentegen meer om de ontwikkeling.”
Op zijn beurt toont Don Bosman zich dan ook weer betrokken bij het team. “Alhoewel het leeuwendeel bij Frank en de andere assistenten ligt, praat ik wel mee over de tactiek. Daarbij gaat het meer om het verdedigende dan het aanvallende gedeelte, maar dat lijkt mij logisch. Ik plaats mezelf niet heel erg op de voorgrond, maar geef wel mijn mening als deze gevraagd wordt. Dan kan ik adviseren, maar uiteindelijk is de hoofdtrainer eindverantwoordelijke.”
Kader
In de winterstop van het seizoen 2023-2024 nam Frank van Kouwen het hoofdtrainerschap van Lee-Roy Echteld over. De trainersstaf werd gecompleteerd met Bas Peperkamp en Jeroen van de Kerkhof. Naast eerste keeper Niels Kornelis werkte de staf fijn samen met tweede keeper Nick Borgman en derde keeper Gijs Schalks. Met ingang van het seizoen 2024-2025 is Edwin Linssen de nieuwe hoofdtrainer en heeft Van Kouwen zijn rol als assistent weer ingenomen. Don Bosman traint inmiddels de keepers van TEC uit Tiel.
